Een Donderslag bij Heldere Hemel

"Confirman primer caso de coronavirus en Guatemala" verscheen er 13 maart in CNN. 

Na de vele verhalen vanuit China, Italië en Nederland moet nu ook Guatemala eraan geloven. De eerste persoon die besmet is met het Corona-virus. Gelukkig is hij direct vanuit het vliegveld naar het ziekenhuis gebracht en in quarantaine gezet in Guatemala-stad, ver van Sololá vandaan. Het valt nog mee. We maken wat grappen over het Corona-virus met de familie en gaan vrolijk door met onze bezigheden. De mailtjes blijven ondertussen binnenstromen van alle maatregelen die in Nederland worden genomen: dans- en turnlessen die niet doorgaan, de universiteit die dichtgaat en de Kruidvat en Albert Heijn die extra bevoorraad worden met speciale producten. De afdeling antropologie vraagt ons te antwoorden op de vraag of we willen en kunnen blijven of niet. Indy en ik zijn het er beiden overeen dat we willen blijven. 

En dan nog geen twee dagen later wordt de tweede persoon in Guatemala bevestigd die besmet is met het Corona-virus. De paniek begint lichtelijk toe te nemen onder de mensen. De Guatemalteken slaan massaal ham en wc-papier in. Waarom juist die twee producten? Geen idee. Ondertussen krijgen we ook een mail van de universiteit die ons dringend verzoekt om terug te keren, gevolgd door een bericht van de afdeling antropologie die ons nog altijd zelf de keuze geeft. Een Skype gesprek met de studenten in Guatemala volgt. Terwijl ik in de chickenbus zit, onderweg naar Xela voor de verjaardag van de moeder van het gastgezin, hoor ik de paniek van mijn medestudenten aan. Op Indy en ik na wil iedereen terug naar Nederland. Ik val halverwege uit het gesprek vanwege WIFI problemen en vervolg mijn weg naar Xela. Na een wat grote omweg kom ik aan bij het huis van de familie. Ik ben heel blij om de familie en Jelte weer te zien! Ondertussen is de groepsapp ontploft met berichten over het omboeken van de vlucht. De stress is te zien op Jeltes gezicht en samen met hem bespreek ik de keuze om te blijven of te vertrekken. In het huis staat een fles desinfecterende hand gel op de radio waar elk familielid zo vaak als kan zijn handen mee desinfecteert. Het duurt niet lang of acht studenten hebben hun vlucht kunnen omboeken; donderdag 19.00 zullen ze terugvliegen. Een kleine opluchting is te zien bij Jelte, maar deze wordt overschaduwd door zijn teleurstelling om toch echt het land te moeten gaan verlaten. "Ik snap niet waarom je wil blijven. Want..." begint ons gesprek. Ik bedank hem voor zijn bezorgdheid, maar ik blijf bij mijn keuze om te blijven. 

De volgende ochtend is de moeder van het gezin, Mónica, jarig. Om 6.45 staan Javier, Jelte, Alejandra en ik ballonnen op te blazen in de woonkamer en steken we, zoals de traditie hier zegt, een duizendklapper aan. "Feliz cumpleaños a ti!" zingen we als ze naar beneden komt. De kaarsje worden op de taart gezet, vervolgens aangestoken en door Mónica uitgeblazen. Ik geniet ervan dat ik bij de familie ben, maar maak me aan de andere kant ook wel druk om Jelte en zijn besluit om te gaan. Vlak daarna wordt ik gebeld door Marie-Louise, onze supervisor die sinds een kleine week ook in Guatemala is: "De grenzen van de Verenigde Staten gaan vannacht om 0.00 dicht. Ik wil dat jij en Indy ook naar Guatemala-stad komen, zodat we met zijn allen terug kunnen. Heb jij contact met Indy? " Ik schrik mij rot, want nu wordt het toch wel heel serieus. Ik bel met Indy die onderweg is vanuit Sololá naar Xela, ook voor de verjaardag van Mónica. Ik loop naar beneden toe als ik Jelte op de trap tegenkom. Hij vraagt wat er aan de hand is en terwijl ik vertel over het gesprek met Marie-Louise barst ik in huilen uit. Ik moet nu toch ook echt gaan. Ook hij is zijn koffer al aan het inpakken om te vertrekken naar Guatemala-stad. Terwijl ik nog met een vriend in Xela afspreek om afscheid te nemen, wacht ik tot Indy in Xela is aangekomen. Samen reizen we terug naar Sololá voor onze spullen. We lopen een laatste rondje over de markt om een aantal personen gedag te zeggen. Bij binnenkomst dringt het tot mij door dat dit de laatste keer is dat ik over de markt loop. Mijn hele instelling is anders en ik wordt present met wat ik in drie weken heb opgebouwd hier. Bij het zien van de moeder en dochter van de comedor houd ik het ook hier niet droog. We maken een foto en ik bedank ze voor alles. We maken nog een kort praatje met de jongen bij de medicijnraam en voor de laatste keer word ik toegefloten door de jongens die schoenen verkopen. 

Angélica, de moeder van het gastgezin in Sololà heeft het nieuws ondertussen ook al mee gekregen. We pakken onze spullen binnen 40 minuten in, geven een aardigheidje aan hen en schrijven nog en laatste bericht aan de familie. Het afscheid is zwaar. Mijn ogen zijn rood en mijn hoofd doet zeer. We stappen in de taxi richting het park terwijl we zwaaien naar de mensen uit de buurt die voor het winkeltje staan.  Indy en ik zijn van plan om via Xela naar Mexico te gaan. De grens bij Mexico is namelijk niet gesloten en de kans dat we via deze weg naar Nederland kunnen is enigszins groot. Aangezien we geen idee hebben hoe het met de anderen studenten gaat bel ik met Marie-Louise. Alle studenten, op Indy en ik na, zijn in een hotel in Guatemala-stad. Het lukt hen niet een vlucht voor 0.00 te nemen. Dit betekent dat zij vastzitten voor 7 tot 14 dagen tot ze meer horen over een mogelijke terugvlucht. Dit nieuws zorgt ervoor dat de noodzaak voor Indy en mij om acuut het land te verlaten vervalt. Daarom besluiten we om toch ook naar Guatemala-stad te komen. We reizen af naar Xela en vragen aan de familie in Xela of we toch deze nacht nog bij hen kunnen slapen. We worden opgehaald door Javier en Alejandra. Nog even naar de grote supermarkt, zegt Javier tegen ons, om producten in te slaan terwijl we horen dat er ondertussen zijn al zes mensen in Guatemala besmet met het Corona-virus. De Wallmart is helemaal vol met mensen; hun karren volgeladen met mega pakketten wc-papier, cornflakes, rijst en vlees. Veertien kassa's zijn open en toch staat achter elke kassa een rij van meer dan 15 personen. Het duurt lang voordat we aan de beurt zijn en ik merk hoe moe ik eigenlijk ben. Om 20. 00 pakt Alejandra haar telefoon en met zijn allen luisteren we naar het bericht van de president. Centro comerciales gaan dicht, veiligheidsvoorschriften moeten in acht genomen worden, geen openbaar vervoer meer en niemand kan Guatemala meer in of uit. Ik ben blij met de goede bedoelingen van de president, maar besef mij wel dat dit gevolgen heeft voor onze mogelijkheid tot terugkeren. Met de familie eten we 's avonds samen, terwijl we het hebben over hoe onze reis verder zal verlopen.

Hoe snel je leven kan veranderen. We waren ontzettend goed op weg met ons onderzoek, we hadden een aantal goede afspraken en interviews staan en keken uit naar aankomend weekend waar we met alle studenten in Panajachel zouden doorbrengen. Dit alles vervalt. Ik hoef geen aantekeningen meer te maken van alles wat ik zie, geen interviews meer voor te bereiden en het schrijven van het tweede reportage heeft nu ook geen prioriteit. ​​​​De enige zorg die ik nu heb is het aankomen in Gautemala-stad en van daaruit zien we het wel weer verder. Let's keep the adventurous spirit! 

Voor nu zijn we goed terecht gekomen in het hotel bij alle andere studenten. Daar is ook de supervisor die goed in contact staat met alle autoriteiten en de universiteit. De president heeft besloten dat de grenzen dicht zijn, en mensen zo veel als kan binnen moeten blijven. Voor nu zitten we  hier vast. We worden goed verzorgd, en hebben goed contact met iedereen.